سفلیس توسط باکتری مارپیچی- گرم منفی و بسیار متحرک (تروپونماپالیدوم) اغلب حین تماس جنسی (واژینال، مقعدی و دهانی) به داخل غشاهای مخاطی وارد می شود.
دوره کمون از زمان تماس تا شروع ضایعه اولیه حدود 9 تا 90 روز و بطور متوسط 3 هفته می باشد. شانکر به صورت یک پاپول سفت شروع می شود و بعد از پاره شدن به صورت یک زخم سفت با حدود مشخص (1 تا2 سانتی متر) در می آید که دارای لبه های گرد برآمده و قاعده ای گرانولر و اریتماتو می باشد.
(شانکر بدون درد است به همین دلیل مورد توجه قرار نمی گیرد)
اسپیروکتها در قاعدهً زخم یافت می شوند و مسری هستند و در صورت عدم درمان شانکر خود به خود و در عرض 2 تا 4 هفته بهبود می یابند.
سفلیس در 4 مرحله اولیه، ثانویه، نهفته و سوم ظاهر می شود.
-
اولیه:
از طریق ارتباط مستقیم جنسی با زخم های عفونی شخص مبتلا اتفاق می افتد. (2 تا 6 هفته) و یک ضایعه پوستی (شانکر) در محل ظاهر می شود که حاوی اسپیروکت های عفونی می باشد. که بصورت یک زخم پوستی منفرد، سفت، بدون درد، بدون خارش با پایه تمیز و حاشیه تیز می باشد.
در شکل کلاسیک از ماکول به پاپول و در نهایت با فرسایش به یک زخم تبدیل می شود.
-
ثانویه:
بثورات منتشر که اغلب کف دست ها و پا را درگیر می کند. همچنین ممکن است عفونت دهان، واژن (ضایعات سفید و خاکستری) لابیا و مقعد، غشاء مخاطی و غدد لنفاوی را درگیر کند که بدون درمان از بین می رود.
تظاهرات نادر عبارتند از التهاب کبد، بیماری کلیوی، پریوستیت (التهاب غشاء لیفی پوشاننده سطح استخوان)، التهاب عصب بینایی و کراتیت چشمی
-
نهفته:
در سفلیس نهفته عفونت با سرم شناسی شناسایی می شود و در آن علائم بیماری مشاهده نمی شود و می تواند سالها طول بکشد. ( دو سال پس از عفونت اصلی)
-
سوم:
تقریبا 3 تا 15 سال پس از عفونت اولیه رخ می دهد و ممکن است به سه شکل 1- لثه سفلیس 2- نوروسفلیس دیررس 3- سفلیس قلبی عروقی ظاهر شود.
(در سفلیس تخریب بافت نرم و استخوان را داریم مانند تیغه بینی)
بیشتر بخوانید: سوزاک ( Neisseria gonorrhoeae)
سفلیس لثه
سفلیس لثه یا خوش خیم دیررس (1 تا 46 سال پس از عفونت اولیه) با تشکیل لثه های مزمن مشخص می شود. (توپ های التهابی نرم و شبیه به تومور) که اندازه متفاوت داشته و روی پوست، استخوان و کبد و هر جای دیگری می تواند ظاهر شود.
سفلیس قلبی عروقی
سفلیس قلبی عروقی (10 تا 30 سال پس پس عفونت اولیه) که شایعترین عارضه آن آئورتیت سفلیس است که ممکن است منجر به آنوریسم آئورت (بزرگ شدن یا بیرون زدگی دیواره سرخرگ آئورت در اثر ضعف دیواره سرخرگ) شود.
نوروسفلیس
عفونتی که سیستم عصبی مرکزی را درگیر می کند و می تواند در هر مرحله ای اتفاق بیافتد.
زودرس بدون علامت (مننژیت سفلیس) یا دیررس به صورت مننژوواسکولار که به صورت فلج عمومی یا تابس دورسالیس ظاهر می شود.
سفلیس مننژوواسکولار شامل التهاب شریان های کوچک و متوسط عصبی مرکزی می باشد، که با سکته مغزی، فلج اعصاب جمجمه، التهاب جمجمه و التهاب طناب نخاعی مشخص می شود.
نوروسفلیس دیررس می تواند تا چندین دهه ظاهر نشود. از علائم آن فلج عمومی یا زوال عقل، تغییرات با بی ثباتی در راه رفتن Tabes dorsalis (بیماری که در آن طناب نخاعی به طور تدریجی از بین می رود و این عارضه در سفلیس ایجاد می شود. در MS میلین از بین می رود)، شخصیتی، روان پریشی، افسردگی، تست مثبت Rom berg، مردمک آرگیل رابرتسون ( مردمک های کوچک و دوسویه ای هستند که وقتی به اشیاء متمرکز می شوند تنگ می شود ولی در برابر نور خورشید تنگ نمی شود علامت خاص سفلیس) می باشد.
( در مبتلایان به سفلیس به دلیل وجود زخم روی آلت تناسلی یا لب و زبان احتمال آلودگی به ویروس HIV در طی تماس جنسی افزایش پیدا می کند)
سفلیس مادرزادی
به هنگام بارداری یا در هنگام زایمان به نوزاد انتقال داده می شود (در زمان بارداری انجام تست VDRL ضروری است)، علائم شامل بزرگ شدن کبد، طحال، بثورات پوستی، تب، نوروسفلیس، التهاب و یا مفاصل کلاتون (از علائم سفلیس مادرزادی که بیشتر در زانوها اتفاق می افتد و به طور ناگهانی و دو طرفه می باشد. زانوها ناگهان متورم شده و بدون درد و اختلال در حرکت است)، زردی و تاخیر رشد، اتوسفلیس و در مواقعی عفونت باعث سقط جنین نیز می شود.
سه علامت بینی زینی شکل، دندانهای هاچینسون (دندانهای مثلثی شکل در سفلیس)، مفاصل کلاتون از علائم دیررس در سفلیس مادرزادی است.
تشخیص
سفلیس بر اساس تاریخچه بالینی و جنسی، معاینه فیزیکی، آزمایشات و گاهی رادیولوژی فرد می باشد.
در سفلیس نهفته مایع مغزی نخاعی (CSF) برای تشخیص سفلیس عصبی آزمایش می شود. سفلیس عصبی با بالا بودن WBC ها (غالباً لنفوسیت ها) و سطح بالایی از پروتئین در مایع مغزی نخاعی در شرایط عفونت سفلیس تشخیص داده می شود.
MRI از مغز، ساقه مغز و نخاع نیز مفید می باشد.
بیشتر بخوانید: کلامیدیا (Chlamydia)
درمان
خط اول درمان سفلیس بدون عارضه (اولیه و ثانویه) یک دوز واحد بنزاتین بنزیل پنی سیلین به صورت IM می باشد که طبق نظر پزشک تجویز می شود.
در صورت حساسیت به پنی سیلین از داکسی سایکلین، سفتریاکسون و تتراسایکلین طبق نظر پزشک استفاده می شود.
(تتراسایکلین در دوران بارداری به دلیل تاثیر بر دندان و استخوان منع مصرف دارد.
واکنش Jarisch-Herxheimer = واکنش یاریش هرکسایمر در مواجه با اسپیروکتها دیده می شود.
( لیپوپروتئین های آزاد شده از درمان عفونت های تروپونما پالیدوم واکنش افزایش سیتوکین های التهابی را در طول دوره تشدید نشان داده است، از جمله فاکتور نکروز تومور آلفا، اینترلوکین 6 و 8)